Να αμφιβάλουμε ……

 «Να νομίζουμε.

Πάση θυσία.

Ούτε στιγμή να ξέρουμε.

Να νομίζουμε.» 

Κική Δημουλά

 

Ο μεγάλος Γερμανός ποιητής Bertholt Breht  στο υπέροχο ποίημά του «Εγκώμιο της Γνώσης» , υμνεί την  αμφιβολία και προτρέπει στη γνώση, με τους στίχους:

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!

Μην αφεθείς να πείθεσαι

μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!

Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος

καθόλου δεν το ξέρεις.

Έλεγξε το λογαριασμό

εσύ Θα τον πληρώσεις.

Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι

Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.

Ορισμένοι θεωρούν ότι οι Φυσικές Επιστήμες – κάποιοι προτιμούν τον όρο Θετικές Επιστήμες, αγκαλιάζοντας και την μητέρα ίσως των Επιστημών, τα Μαθηματικά- καλύπτουν τον επιστημονικό χώρο των απόλυτων αληθειών, των επιβεβαιωμένων δογμάτων , νόμων και αξιωμάτων, που δεν επιδέχονται πλέον αμφισβήτηση, δεδομένου ότι έχουν περάσει από το ψιλό κόσκινο  της πειραματικής απόδειξης.  Η άποψη αυτή , και ας μου συγχωρεθεί η βεβαιότητα, είναι απολύτως λανθασμένη. Ο Τόμας Χένρυ Χάξλευ έγραψε: «Όποιος επιδιώκει τη βελτίωση της γνώσης του φυσικού κόσμου, αρνείται απόλυτα να αναγνωρίσει οποιοδήποτε είδος αυθεντίας. Ο σκεπτικισμός αποτελεί γι’ αυτόν το υπέρτατο καθήκον , ενώ η τυφλή πίστη το μόνο ασυγχώρητο αμάρτημα.» Αυτό που αποκαλούμε σήμερα ΓΝΩΣΗ, δεν αποτελεί παρά ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο της συσσωρευμένης μάθησης και εμπειρίας του ανθρώπου. Δίχως αμφιβολία, αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη της τιτάνιας προσπάθειας της ανθρωπότητας να απαντήσει σε αναπάντητα ερωτήματα και να χαράξει νέους δρόμους έρευνας, σε παρθένα εδάφη  του Κόσμου που μας περιβάλλει. Δεν παύει όμως η Γνώση, να αποτελεί μια εύπλαστη ύλη που διαρκώς διαμορφώνεται και διογκώνεται. Η μοιραία αυτή προσπάθεια  μάλλον δεν έχει τέλος. Για κάθε ερώτημα που απαντάται από την Επιστήμη , δέκα νέα δημιουργούνται σαν κεφαλές Ύδρας. Αυτό το γνωρίζει ο Άνθρωπος, αλλά η έμφυτη περιέργεια τον ωθεί να μετατοπίζει τα «όρια του φράκτη» στο αιώνιο κυνήγι της απόλυτης(;) αλήθειας.

Στο κυνήγι αυτό της γνώσης, παγιωμένες αντιλήψεις χιλιάδων χρόνων, έχουν καταρρεύσει σαν    πύργοι της άμμου, γκρεμισμένοι από τα ορμητικά κύματα  νέων επιστημονικών ανακαλύψεων. Δεκάδες τα παραδείγματα.

Κάποτε το «λογικό» ήταν, ότι Γη ήταν επίπεδη. Ποιος τρελός θα ισχυρίζονταν, ότι η Γη ήταν μια σφαίρα, στην οποία οι «αποκάτω άνθρωποι» περπατούσαν ανάποδα δίχως να πέφτουν; Η άποψη αυτή κλονίστηκε από απλές παρατηρήσεις. Ένα καράβι που έρχεται από μακριά, αρχικά μας αποκαλύπτει το κατάρτι του και μετά «αναδύεται» σταδιακά. Ο Αναξίμανδρος βάζοντας την λογική μπροστά, βελτίωσε κάπως την εικόνα της «Γης-επίπεδης σκάφης» του Αναξιμένη (Μιλήσιοι Φιλόσοφοι και οι δύο) και θεώρησε τη Γη σαν ένα κύλινδρο. Ο Αριστοτέλης αργότερα παρατήρησε, το απίστευτα απλό και σημαντικό,  ότι η σκιά της Γης στο φεγγάρι ήταν κυκλική και όχι επίπεδη. Ο Πυθαγόρας ήταν βέβαιος για την σφαιρικότητα της Γης , αλλά πρώτος ο μεγάλος Γεωμέτρης Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (276-194 π.Χ.) χρησιμοποιώντας μια ξύλινη ράβδο και ένα μέτρο της εποχής του, μέτρησε με απλό και μεγαλοφυή συνάμα τρόπο την περίμετρό της, την οποία υπολόγισε σε 250.000 στάδια, ή 46.250 χιλιόμετρα, πολύ κοντά στις πραγματικές της διαστάσεις. ⁽²⁾

«Κι’ όμως γυρίζει» φέρεται να είπε για τη Γη ο Γαλιλαίος, αναπτύσσοντας την αιρετική για την εποχή άποψη, ότι ο Ήλιος και όχι η Γη, αποτελεί το σταθερό σημείο αναφοράς στο ηλιακό μας σύστημα. Την άποψή του μάλιστα, δεν δίστασε να υποστηρίξει  μπροστά στην τρομερή Ιερά Εξέταση, αν και αναγκάσθηκε στο τέλος για να γλυτώσει τα χειρότερα, να κάνει μια δήλωση, που του εξασφάλισε μια κατ’ οίκον σωφρονιστική ποινή, κατά την διάρκεια της οποίας πέθανε. Χρειάσθηκε να περάσουν 3,5 αιώνες για να αποκατασταθεί το 1992, από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β’, η μνήμη του Γαλιλαίου. ⁽¹⁾

Να αναφερθούμε στο χρόνο; Πόσοι, ακόμη και στις μέρες μας, δεν τον θεωρούν μέγεθος σταθερό, που κυλάει θλιβερά μονότονα και με το ίδιο ρυθμό για τον Κινέζο και τον Ευρωπαίο, τόσο στον Ισημερινό, όσο και στους πόλους. Η μεγαλοφυΐα του Einstein, προκαλεί την μεγάλη ανατροπή στην αντίληψη αυτή. Ο χρόνος αγαπητοί μου, διαστέλλεται και συστέλλεται και το πλέον εξωφρενικό, εξαρτάται και από τον παρατηρητή, δηλαδή τον «χρονομέτρη». Σύμφωνα με την  θεωρία της σχετικότητας, η διαστολή του χρόνου, είναι η διαφορά του χρόνου που παρήλθε ανάμεσα σε δύο γεγονότα, που μετρήθηκαν από παρατηρητές, είτε κινούμενους σχετικώς ο μεν με τον δε, είτε βρισκόμενους σε διαφορετική βαρυτική μάζα, ή μάζες (δεχόμενους δηλαδή διαφορετικές βαρυτικές έλξεις). Αν το θέλετε σε κάτι πιο εντυπωσιακό, θα σας αναφέρω το πασίγνωστο «παράδοξο των διδύμων»,  παράδειγμα εφαρμογής της θεωρίας διαστολής του χρόνου. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια. «Θεωρούμε δύο 20άχρονους δίδυμους το Σταμάτη και το Γρηγόρη. Ο Γρηγόρης μπαίνει σ’ ένα διαστημόπλοιο το έτος 2008 και ταξιδεύει σ’ ένα μακρινό αστέρι που απέχει απ’ τη Γη 30 έτη φωτός με ταχύτητα πολύ κοντά σ’ εκείνη του φωτός. Αφού φτάσει στον προορισμό του επιστρέφει αμέσως στη Γη με την ίδια ακριβώς ταχύτητα. Όταν φτάνει στη Γη εκπλήσσεται με τις αλλαγές που βλέπει γύρω του. Οι πόλεις γύρω του έχουν αλλάξει, ο τρόπος ζωής των ανθρώπων έχει αλλάξει κι αυτός καθώς νέες τεχνολογίες έχουν μπει στη ζωή του, αλλά και άλλα πολλά. Η μεγαλύτερη έκπληξη όμως τον περιμένει όταν πηγαίνει στο σπίτι του δίδυμου αδερφού του Σταμάτη. Αντί να δει ένα παλικάρι 31 ετών (που είναι η ηλικία του) βλέπει ένα παππούλη με δύο εγγόνια στην ηλικία που είχε όταν ξεκίνησε το ταξίδι του! Ο Σταμάτης βλέποντας το δίδυμο αδερφό του τον αναγνωρίζει φυσικά αμέσως και ανοίγει την αγκαλιά του να τον υποδεχτεί :

“Καλωσόρισες Γρηγόρη ! Πως ήταν το ταξίδι ;” λέει ο Σταμάτης. “Ένα ταξίδι στο διάστημα είναι μια εκπληκτική εμπειρία. Βλέπεις υπέροχους κόσμους που δε τους φαντάζεσαι καν… αλλά μια στιγμή ο Σταμάτης που είναι ;” “ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ, τόσο πολύ άλλαξα ;!” απαντά ο Σταμάτης. “Τι ‘κακό’ σε βρήκε και φαίνεσαι σαν να ‘σαι 80άρης;” ρωτά ο Γρηγόρης. “Μα ΕΙΜΑΙ 80 ετών, βρισκόμαστε στο έτος 2068…”

Ο Γρηγόρης λιποθυμά και ο Σταμάτης τον αρχίζει “στα χαστούκια” για να τον συνεφέρει !

Ας το δούμε όμως απ’ τη σκοπιά της επιστήμης :

Είναι φυσικό ν’ αναρωτηθούμε “ποιος από τους δίδυμους αδερφούς ταξίδεψε με ταχύτητα πλησίον εκείνης του φωτός” διότι αυτός θα είναι που δε θα γέρασε. Στο σύστημα αναφοράς του Σταμάτη αυτός έμεινε στη Γη ενώ ο Γρηγόρης έφυγε για το ταξίδι. Απ’ την άλλη πλευρά κάποιος άλλος από αλλού μπορεί να πει ότι ο Σταμάτης μαζί με τη Γη ταξίδεψε με την προαναφερθείσα ταχύτητα και κατόπιν επέστρεψαν. Ακριβώς αυτό είναι το φαινομενικά παράδοξο.

Για να το λύσουμε πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή μας στο γεγονός ότι, το σύστημα αναφοράς του Γρηγόρη αλλάζει κατάσταση από την αδράνεια δύο φόρες, ενώ το σύστημά αναφοράς του Σταμάτη είναι συνεχώς αδρανές, δηλ δεν αλλάζει η κινητική του κατάσταση. Το φαινομενικά λοιπόν αυτό παράδοξο εξηγείται στα πλαίσια της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας.» ⁽¹⁾

Ακόμη και θεμελιώδη λογικά αξιώματα μπαίνουν σε διαδικασία αμφισβήτησης, στη τεχνολογικά απογειωμένη εποχή μας. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι «κάτι» ή είναι, ή δεν είναι, όπως μαθαίναμε από τους νόμους της λογικής στο γυμνάσιο. Δεν μπορεί δηλαδή ένα ζώο να είναι ταυτόχρονα και ζωντανό και νεκρό, ή το γάλα που πίνουμε να είναι καυτό και κρύο συνάμα.  Η αινιγματική κβαντομηχανική όμως, δέχεται μία κατάσταση δίχως να απορρίπτει την αντίθετή της, υποβάλλοντας σε …απίστευτες ταλαιπωρίες τον «νεκροζώντανο» γάτο του Schrodiger, που σύμφωνα με την θεωρία αυτή, ο δύστυχος μπορεί να είναι ταυτόχρονα και ζωντανός και νεκρός σε ένα κλειστό κουτί. Το μαρτύριο του γατούλη και η αμφιβολία θα λάβει τέλος, μόλις ανοίξει κάποιος μια τρύπα στο κουτί και παρατηρήσει το εσωτερικό του. Τότε ο γάτος θα ολισθήσει υποχρεωτικά προς τη μία, ή την άλλη κατάσταση, άρα θα είναι ολοζώντανος ή πτώμα! Ενδιαφέρον το νοητικό πείραμα (κβαντική διεμπλοκή) του Schrodinger σχετικά με τη σπουδή στις κβαντικές καταστάσεις, δεν είναι έτσι;

Πριν από αρκετά χρόνια, σε μια διάλεξη που παρακολούθησα, αναφέρθηκαν σε ένα μεγάλο μαθηματικό, του οποίου δυστυχώς δεν συγκράτησα το όνομα, ο οποίος συνήθιζε στις ομιλίες του να αναφέρει, ότι «ένα και ένα ίσως δύο». Ορισμένοι θεώρησαν λογοπαίγνιο την φράση, ο ίδιος όμως εξήγησε ότι εννοούσε ακριβώς αυτό που λέει. Το βαθύτερο νόημα της ρήσης είναι, ότι σήμερα γνωρίζουμε ότι «ένα συν ένα ίσον δύο», αύριο όμως είναι πολύ πιθανόν, η ισότητα αυτή να έχει ανατραπεί, ή διαμορφωθεί.

Αφορμή στο εγκώμιο αυτό στην αμφιβολία, μου έδωσε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη της κυρίας  Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα, μέσα από την οποία αντιλήφτηκα, πόσα λίγα είναι αυτά που κατέχουμε σε σχέση με αυτά που αγνοούμε και κυρίως, ότι είναι αλλοίμονο πάρα πολλά αυτά που νομίζουμε ότι γνωρίζουμε αλλά τελικά τα αγνοούμε.  Παραθέτω δύο αποσπάσματα από την συνέντευξη που έδωσε στον ιστορικό τέχνης Δημήτριο Σκαλίγκο  ( Ελευθεροτυπία 13/8/11).

Απόσπασμα πρώτο: « …. Η ζωή των δούλων ήταν πολύ δύσκολη στην αρχαία Ελλάδα. Ας σκεφτούμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες οι άνθρωποι αυτοί δούλευαν στα ορυχεία του Λαυρίου. Ψυχαγωγούς λέγανε τότε τις τρύπες από τις οποίες ο ψυχρός αέρας κατευθύνονταν στις αποπνικτικές στοές του ορυχείου. Η ευεξία και η χαρά των ανθρώπων μέσα στη γη ήταν τέτοια  από τον φρέσκο αέρα, ώστε η λέξη ψυχαγωγία απέκτησε το νόημα που έχει στις μέρες μας.» Σχόλιο: Προσωπικά νόμιζα ότι η λέξη ψυχαγωγία προέρχονταν από το ψυχή + άγω, ή ψυχή +αγωγή, κάτι που επιβεβαίωσα καταφεύγοντας στο λεξικό ελληνικής γλώσσας του Μπαμπινιώτη. Η ερμηνεία της κυρίας Λαμπράκη, αναμφίβολα λογική με έκανε να αμφιβάλλω.

Απόσπασμα δεύτερο: « -Δ.Σ: … Αφού ωραίο ετυμολογικά σημαίνει αυτό που είναι στην ώρα του.    -Μ.Λ.: Μπράβο, το είπες πολύ καλά. Ωραίοι στην αρχαία Ελλάδα λέγονταν οι νέοι που ήταν «εις ώραν γάμου». Ο ωραίος νέος ήταν μεταξύ είκοσι και εικοσιπέντε ετών και ήταν καλός, είχε δηλαδή κάλλος, ομορφιά » Σχόλιο: Αγνοούσα εντελώς την ετυμολογία της λέξης ωραίος και δεν αμφέβαλλα ότι το καλός είχε σχέση με την ψυχική καλοσύνη και όχι την εξωτερική ομορφιά.

Καθημερινά βιώνουμε στιγμιότυπα υποκειμενικών εμπειριών, κατέχουμε στιγμιότυπα γνώσης, αποτελούμε στιγμιότυπα ζωής.

Ευλογημένη ας είναι λοιπόν η αμφιβολία! Η αμφιβολία όμως δεν πηγάζει από τις ελλιπείς μας γνώσεις στα χιλιάδες γνωστικά αντικείμενα.  Τροφοδοτείται και από τις ίδιες τις αισθήσεις μας τις οποίες, εσφαλμένα, θεωρούμε θεματοφύλακες της αλήθειας. Πιστεύουμε ένα γεγονός και εμπιστευόμαστε μία κατάσταση, μόνο αν δούμε με τα μάτια μας, αν πιάσουμε με τα χέρια μας,   αν ακούσουμε με τα ίδια μας τα αυτιά, ή αν η όσφρησή μας δώσει πράσινο φως! Μέχρι και ο αγαπημένος μαθητής του Ιησού ο Πέτρος, ήθελε επιβεβαίωση της πίστης του δια των αισθήσεων! Είναι όμως αλάθητες οι αισθήσεις, ή μήπως θα πρέπει να αμφιβάλλουμε και γι αυτές;

Σκέφτομαι να σας προβληματίσω με ένα πολύ απλό (τουλάχιστον για τους χημικούς) αίνιγμα και ορισμένα απλά πειράματα.

Ας αρχίσω με το αίνιγμα. «Την άνοιξη του 1997 , ο Νέιθαν Ζόνερ, δεκατετράχρονος μαθητής γυμνασίου στο Αϊντάχο Φωλς των ΗΠΑ , μοίρασε μια έκθεση στους συμμαθητές του για τους κινδύνους του οξειδίου του υδρογόνου με τίτλο: «Οξείδιο του Υδρογόνου: Ο αφανής φονιάς»

Το οξείδιο του υδρογόνου όπως πληροφορούσε ψυχρά η αναφορά, προκαλεί χιλιάδες θανάτους ετησίως εξαιτίας ακούσιας εισπνοής, αποτελεί βασικό συστατικό της όξινης βροχής και έχει αποδειχθεί ότι επιταχύνει τη διάβρωση και οξείδωση πολλών μετάλλων. Σε αέρια μορφή προκαλεί σοβαρά, ακόμη και θανατηφόρα εγκαύματα. Η εν λόγω ουσία προκαλεί εθισμό και η εξάρτηση από αυτή δεν είναι αναστρέψιμη και η πλήρης στέρηση της ουσίας οδηγεί σε βέβαιο θάνατο.

Η πλειονότητα των συμμαθητών του Ζόνερ (86%) υπέγραψαν αμέσως αίτηση για την απαγόρευση της επικίνδυνης ουσίας. Ο Ζόνερ χρησιμοποίησε τα αποτελέσματα της έκθεσης του, για να κερδίσει το πρώτο βραβείο στην μεγάλη έκθεση Επιστημών του Αϊντάχο Φωλς, λαμβάνοντας μέρος με θέμα «Πόσο εύπιστοι είμαστε;»

Απόσπασμα από το βιβλίο «τα τέσσερα στοιχεία» της Rebecca Rupp , εκδόσεις ΑΒΓΟ (Ωκεανίδα)

Η απάντηση: Προφανώς πρέπει να είμαστε πολύ εύπιστοι, αφού κανείς δεν συνειδητοποίησε ότι το οξείδιο του υδρογόνου ήταν το κοινό νερό!

Η ουσία του αινίγματος είναι, ότι ο καθένας μπορεί να παραπλανηθεί πολύ εύκολα σε ζητήματα που δεν γνωρίζει καλά. Εντυπωσιακοί όροι που χρησιμοποιήθηκαν έντεχνα στην έκθεση, όπως «χιλιάδες θάνατοι», «θανατηφόρα εγκαύματα», «εξάρτηση», «διαβρωτικό», οι οποίοι σημειωτέον είναι οι αγαπημένοι των μέσων μαζικής ενημέρωσης, αποπροσανατολίζουν και κατευθύνουν το μυαλό σε ατραπούς τρόμου και απόρριψης. Η λογική παίζει πλέον ρόλο κομπάρσου. Το ένστικτο μπαίνει σε πρώτη μοίρα και αυτό τελικά αποφασίζει ότι το ζωογόνο νερό είναι μια άκρως επικίνδυνη για την δημόσια υγεία ουσία που της αξίζει η απαγόρευση.

Και δύο απλά πειράματα, που θα σας κάνουν να αμφιβάλετε για την αλήθεια των αισθητήριων μηνυμάτων.

Πείραμα 1^ο: Βουτήξτε τα αριστερό σας χέρι σε πολύ κρύο νερό και το δεξί σε θερμό για μερικά δευτερόλεπτα. Μετά και τα δύο σε χλιαρό και θα διαπιστώσετε, ότι κάτι δεν πάει καλά με την αίσθηση της αφής. Τα δύο χέρια στέλνουν στον εγκέφαλο διαφορετικά μηνύματα για το ίδιο σώμα. Συγκεκριμένα έχουμε την αίσθηση ότι το αριστερό μας χέρι το έχουμε βουτήξει σε θερμότερο νερό ενώ το δεξί σε πολύ ψυχρότερο.

Πείραμα 2^ο: Πάρτε δύο οδοντογλυφίδες και ζητείστε από ένα άλλο άτομο να κλείσει τα μάτια του. Αγγίξτε το χέρι του με μία οδοντογλυφίδα και ζητείστε του να σας πει πόσες οδοντογλυφίδες το  αγγίζουν. Φυσικά μία θα σας πει.  Μετά κρατείστε τις δύο οδοντογλυφίδες σε απόσταση μεγαλύτερη από ένα εκατοστό μεταξύ τους π.χ. 3-4 εκατοστά και ακουμπήστε και τις δύο στο δέρμα του. Ρωτείστε το πόσες οδοντογλυφίδες το αγγίζουν. Δύο θα σας πει. Μέχρι εδώ όλα καλά και τίποτε δεν είναι περίεργο. Τώρα έχοντας τις δύο οδοντογλυφίδες σε απόσταση ενός εκατοστού, ή μικρότερη, ξαναγγίξτε το χέρι. Εδώ η απάντηση θα σας εκπλήξει. Το «πειραματόζωο» θα σας απαντήσει ότι αισθάνεται μια μόνο οδοντογλυφίδα!

Και δύο από τις δεκάδες  οφθαλμαπάτες που αποδεικνύουν ότι πρέπει να αμφιβάλετε για την έκφραση «δεν με γελούν τα μάτια μου».!

Αν  νομίζετε ότι ο αριστερός εσωτερικός κύκλος είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο δεξί κάνετε λάθος , διότι είναι ίσοι.

Επίσης αν οι οριζόντιες γραμμές δεν σας φαίνονται παράλληλες και ευθείες, τότε η όραση σας απατά. Οι ευθείες είναι παράλληλες!! ⁽³⁾

 

Κοινός παρονομαστής των παραδειγμάτων που ανέφερα είναι ο εξής: Οι αισθήσεις ενίοτε παίζουν περίεργα παιχνίδια στη λογική . Η πρώτη αίσθηση μπορεί να είναι απατηλή. Η Φύση το συνηθίζει αυτό. Η μόνη άμυνα είναι η λογική επεξεργασία αυτού που ακούμε , βλέπουμε, ή εν γένει αντιλαμβανόμαστε. Ας μην ξεχνάμε ότι όλα, μάλλον ξεκινούν από το μυαλό και καταλήγουν σ’ αυτό! Δεν μπορεί να ισχυρισθεί κανείς ότι αυτό που βλέπει, ή ακούει δεν είναι αληθινό. Απλά οι  αισθήσεις μας, περιγράφουν μέρος του αληθινού. Δηλαδή, αυτά που αισθανόμαστε, δεν είναι ακριβώς ίδια με αυτά που αντικειμενικά υπάρχουν. Ο λόγος είναι απλός . Κάθε αίσθηση είναι υπεύθυνη για συγκεκριμένο τομέα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και έχει κάποιες ιδιότητες που περιορίζουν τα ερεθίσματα (αισθητικά φίλτρα). Έτσι, πχ η ακοή του ανθρώπου  συλλαμβάνει   ακουστικά ερεθίσματα συχνοτήτων 20-20000Hz. Βλέπουμε  επίσης ένα πολύ μικρό μέρος των   ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, που εκτείνεται από 740 nm (ερυθρό) μέχρι 380 nm (ιώδες), έχοντας μια τραγικά μειονεκτική θέση από δεκάδες άλλα ζώα, που βλέπουν στο υπέρυθρο όπως οι κουκουβάγιες, ή ακούνε υπέρηχους όπως οι νυκτερίδες. H αφή μας επίσης, ανιχνεύει μέρος των βαρυτικών δυνάμεων και των διαφορών θερμοκρασίας (θερμοδυναμικές διακυμάνσεις), η οσμή και η γεύση συλλαμβάνουν μέρος των χημικών μορίων που περιπλανώνται στο περιβάλλον μας και σε διαφορετικές ποσότητες το κάθε ένα από αυτά κλπ.

Τελικά οι αισθήσεις των ζωικών ειδών  υπακούουν σε μια  “εξελικτική αναγκαιότητα”   που εξυπηρετεί την επιβίωση όπως σωστά   προβλέπεται από τη θεωρία της εξέλιξης.

Οι πληροφορίες που λαμβάνει κάθε αίσθηση επομένως αφορούν  στενά όρια του φάσματος συνολικών πληροφοριών. Είναι αυτό που οι φιλόσοφοι αποκαλούν « ψευδαίσθηση των αισθήσεων.»

Οι Επιστήμες μέσα από ένα προαιώνιο αγώνα  προσπαθούν συλλάβουν την αντικειμενική αλήθεια και την ουσία του γίγνεσθαι. Αν και ίσως η ομορφιά της ζωής να κρύβεται στην απατηλότητα της.

 

 

 

Τιμητική αναφορά στο στοιχείο της ενότητας Zn (Zincum – Ψευδάργυρος).   Ψευδάργυρος προφανώς γιατί μοιάζει με το ασήμι (άργυρο) αν και προς το «ταπεινό» του. Ο λαός το αποκαλεί και τσίγκο , από το γερμανικό zink. Σημαντικό για τον οργανισμό στοιχείο με ρόλο στην παραγωγή σπέρματος και στην εγκεφαλική λειτουργία. Περισσότερα από 100 ένζυμα χρειάζονται απαραίτητα τον ψευδάργυρο για να καταλύσουν βιοχημικές αντιδράσεις.  Χρησιμοποιείται ευρύτατα στον γαλβανισμό του χάλυβα για προστασία από την οξείδωση. Επίσης στον ορείχαλκο που είναι κράμα του με χαλκό.⁽⁴⁾

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

 

1. Wikiedia, διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια.
2. Πελεγρίνης Θεοδόσιος, Φιλοσοφία και αμφισβήτηση, εκδ. Παπασωτηρίου
3. Μιχαηλίδης, Τζιανουδάκης, παπαγιανάκη, Γνωριμία με τις Φυσικές Επιστήμες, εκδ. ΙΩΝ
4. Αλκη Γαλδαδά , Περιοδικός πίνακας, εκδ. ΤΟ ΒΗΜΑ